Tekst: Marta Seredyńska
Dwudziestolecie międzywojenne to okres bardzo bogaty w rozwój polskiego tańca. Niestety czas ten nadal jest obszarem zbyt rzadko analizowanym przez historyków czy teoretyków tańca. Tym bardziej cieszy wydanie przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca książki Jagody Ignaczak Dzieje Polskiego Baletu Reprezentacyjnego. Krótki sen o potędze.
Powstanie Polskiego Baletu Reprezentacyjnego ogłoszono w 1937 roku, podczas lipcowej konferencji prasowej1. Zespół rozpoczął działalność już jesienią, funkcjonując niestety jedynie przez dwa sezony artystyczne. Na stanowisko baletmistrzyni i choreografki zespołu, stworzonego w bardzo szybkim tempie, wybrana została Bronisława Niżyńska, która w latach 30. XX wieku była już uznaną artystką, nie pozostającą w cieniu słynnego brata. Pod jej kierownictwem Polski Balet Reprezentacyjny pracował tylko przez kilka miesięcy, podczas drugiego sezonu prowadził go Leon Wójcikowski. Okoliczności historyczne spowodowały, że nie dane nam było zobaczyć rozkwitu zarówno grupy, jej repertuaru, jak i osobowości z nią związanych2.
Jagoda Ignaczak stworzyła publikację o bardzo klarownej konstrukcji, pozwalającej zapoznać się nie tylko z historią Polskiego Baletu Reprezentacyjnego, ale też z kontekstem historycznym i artystycznym, dotyczącym dwudziestolecia międzywojennego. Poprzedzoną wstępem część główną stanowi sześć rozdziałów. Czytelnik ma okazję zapoznać się z informacjami na temat odrodzenia tańca w Polsce w latach 1919-1939, by dojść do okresu, gdy narodziła się koncepcja powstania zespołu i doszło w tej sprawie do porozumienia między Arnoldem Szyfmanem a Janem Lechoniem. Opisane zostało kierownictwo Bronisławy Niżyńskiej oraz funkcjonowanie zespołu przez dwa sezony, z zaznaczeniem, jakie propozycje repertuarowe pojawiły się w tym czasie. Ignaczak płynnie i linearnie przeszła przez dzieje Polskiego Baletu Reprezentacyjnego, zaznaczając jednocześnie jakie były losy artystów z nim związanych.
Tym, co jest zdecydowanie atutem publikacji, jest – oprócz uporządkowania w sposób przejrzysty
istotnego zjawiska z historii polskiego tańca – wzbogacenie jej o zdjęcia (a tych jest niemało) oraz wykazy i biogramy twórców związanych z Polskim Baletem Reprezentacyjnym. Autorka wskazała spis premier, jakie odbyły się w sezonach 1937/1938 i 1938/1939, a także listę tancerzy i tancerek pracujących w zespole. Na ostatnich kartach książki znalazła się także kronika wydarzeń w porządku chronologicznym, w bardzo dobry sposób podsumowująca losy grupy.
Podkreślić należy, że Dzieje Polskiego Baletu Reprezentacyjnego. Krótki sen o potędze to pierwsza tego typu publikacja na polskim rynku wydawniczym, zdecydowanie uzupełniająca inne dzieła omawiające historię polskiego tańca. Autorka w umiejętny sposób podkreśliła w niej, że okres dwudziestolecia międzywojennego oraz dwa sezony, w ciągu których funkcjonował zespół, upłynęły pod znakiem rozkwitu, który miałby szansę na kontynuację – gdyby nie wybuch II wojny światowej. To lektura obowiązkowa dla pasjonatów tańca, która zainteresuje także tych, którzy nie oglądają go na co dzień.
Marta Seredyńska
Jagoda Ignaczak
Dzieje Polskiego Baletu Reprezentacyjnego. Krótki sen o potędze
Wydawca: Narodowy Instytut Muzyki i Tańca
Warszawa 2022
1 Jagoda Ignaczak we wstępie zaznacza, że „formalna nazwa zespołu, ustanowiona przez jego założycieli, brzmiała: Balet Polski, ale w licznych relacjach z jego działalności pojawia się też określenie Polski Balet Reprezentacyjny, a na afiszu zapowiadającym nicejskie występy zespołu w 1939 roku widnieje nazwa Ballet National Polonais”. Zob. J. Ignaczak, Dzieje Polskiego Baletu Reprezentacyjnego. Krótki sen o potędze, Warszawa 2022, s. 5–6. W związku z tym, iż nazwa Polski Balet Reprezentacyjny użyta została w tytule publikacji, w tekście posługiwać się będę niniejszą terminologią.
2 O Polskim Balecie Reprezentacyjnym pisała także w ostatnim czasie Ewa Kretkowska w tekście Utracone dziedzictwo – repertuar Polskiego Baletu Reprezentacyjnego, zob. „Taniec” nr 2/2022, s. 17–19.
Tekst wydany w numerze 3.2023 TAŃCA.
Data publikacji: 30.11.2023
Numer 3.2023 dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
